Er zijn veel manieren om te rekenen met procenten. Sommigen gebruiken een kruistabel, anderen rekenen terug naar 1% en weer anderen gebruiken een formule. In dit deel worden alle drie manieren getoond. Hoewel ze eigenlijk allemaal hetzelfde zijn, moet je hier maar gewoon de methode kiezen die je zelf het makkelijkst vindt.
Procenten zijn verhoudingsgetallen.
Bij procenten vergelijk je een getal met een andere waarde. De waarde waarmee je vergelijkt is (de basis) 100%.
Het eerste wat je dus moet bedenken is welk getal 100% is.
VAN of DAN - regel
De woorden VAN of DAN staan in een zin altijd vóór het gegeven dat 100% is.
Dat is namelijk het getal waarmee je gaat vergelijken.
Dus als de vraag is: reken uit hoeveel procent Jan meer verdient DAN Kees.
Het inkomen van Kees is 100%, want dat staat achter het woordje DAN.
Via 1% rekenen
Via deze manier weet je in ieder geval wat je aan het uitrekenen bent. Bovendien werkt deze methode op elke procentsom.
Je volgt steeds dezelfde drie stappen:
Stap 1 – zoek eerst een gegeven waarde en het bijbehorende procentage bij elkaar
Stap 2 – reken met deze gegevens uit hoeveel 1% is
Stap 3 – reken dan het gevraagde gegeven uit.
Twee voorbeelden ter verduidelijking:
|
Voorbeeld 1 Karel’s salaris stijgt |
Stap 1: zoek eerst een gegeven waarde en de bijbehorende procenten bij elkaar Stap 2: reken met deze gegevens uit hoeveel 1% bedraagt Stap 3: reken het gevraagde gegeven uit. |
Je kunt dit het beste netjes onder elkaar zetten:
|
|
Voorbeeld 2 Een auto kost € 25.000. Hoeveel BTW betaal je? |
Stap 1: zoek eerst een gegeven waarde en de bijbehorende procenten bij elkaar Stap 2: reken met deze gegevens uit hoeveel 1% bedraagt Stap 3: reken het gevraagde gegeven uit. |
Je kunt dit het beste netjes onder elkaar zetten:
|
Het ziet er misschien erg omslachtig uit. Maar het gaat heel snel. Én deze methode zorgt dat je niet zomaar domme kunstjes uitvoert.
Een formule gebruiken
Een vaste formule heeft één groot voordeel: het werkt lekker snel.
Nadeel is dat zo’n formule niet in elke situatie werkt. Deze formule werkt alleen voor een procentuele verandering.
Formule procentuele verandering:
Met nieuw wordt het eindgetal bedoeld.
Voorbeeld
In 2015 verdiende je € 4,50 per uur (oud).
In 2017 verdien je € 5,10 per uur (nieuw).
Een kruistabel / verhoudingstabel gebruiken
In zo’n verhoudingstabel zet je in de bovenste regel de gegeven getallen. In de onderste regel de procenten.
Eén cel blijft leeg. Vervolgens moet je de getallen die diagonaal staan t.o.v. elkaar vermenigvuldigen en dan delen door het overgebleven getal.
Let op! — gebruik de DAN- of VAN- regel om te bepalen welk getal 100% is.
Twee voorbeelden ter verduidelijking:
|
Voorbeeld 1 Karel’s salaris stijgt van € 1.500 naar € 1.580 per maand. |
 |
Van 100% naar 105,33%. Dus +5,33% |
|
Voorbeeld 2 Vorige week verkocht de supermarkt 12.000 broden. Deze week 11.500. |
 |
Van 100% naar 95,83%. Dus -4,17% |